1 września 1939 roku armia niemiecka przekroczyła granicę Polski. W tym samym dniu pojawiły się pierwsze samoloty nad Wągrowcem. Niemcy usiłowali zniszczyć tor i zerwać połączenie z Rogoźnem. Bomby wpadły jednak do jeziora i tor nie został zniszczony.
 |
 |
2 września 1939 roku samoloty niemieckie zbombardowały miasto. Zniszczono Ratusz, pod którego gruzami zginął ówczesny Burmistrz Wągrowca – Szymon Wachowiak oraz pięć innych osób. Zniszczeniu uległo także około 10 domów przy ulicach: Janowieckiej, Strzeleckiej (dziś ul. Powstańców Wielkopolskich), Bydgoskiej, Przemysłowej i Średniej. Kilka bomb spadło także na łąkę obok toru łączącego Wągrowiec z Poznaniem.
W czasie ewakuacji batalionu obrony narodowej „Wągrowiec” zniszczono w Wągrowcu wszystkie mosty. Podczas wysadzania mostu na rzecze Wełnie doszło do zapalenia się stojącego w pobliżu młyna Sternickiego, a od niego zapaliły się inne domy stojące w pobliżu. (więcej: Gustawa Patro, Pamiętajmy o tych, którzy cierpieli i zginęli w czasie II wojny światowej i okupacji w latach 1939 – 1945, Wągrowiec 2007)
6 września 1939 roku , od strony ul. Rogozińskiej do Wągrowca wkroczyły oddziały 1 batalionu mjr. Grafa von Schulenburga z 12 pułku Grenzschutzu ppkł. Heyne. Od pierwszych dni wojny i okupacji rozpoczął się terror, a społeczeństwo skazane zostało na okrucieństwo i poniewierkę. Już 6 września 1939 roku przy ul. Janowieckiej Niemcy dokonali pierwszego mordu na Polakach. Rozstrzelany został m.in. Jan Data z Łęgowa. 7 września w tym samym miejscu hitlerowcy zamordowali 7 osób, w tym Wincentego Nitkę i Alfreda Stróżowskiego. W tym czasie rozpoczęła się także fala aresztowań, w/g źródeł z 15 września 1939 roku w wągrowieckim więzieniu przebywało około 60 Polaków, z których kilku zmarło – jak podają niemieckie źródła „na udar serca”. Nazwę Wągrowiec na Wongrowitz zmieniono już w pierwszym dniu okupacji, a 20 kwietnia 1941 roku wprowadzono nazwę – Eichenbrück. Podaje się, że w okresie II wojny światowej w powiecie wągrowieckim straciło życie ponad 1000 Polaków. (więcej: Władysław Purczyński, Wągrowiec przewodnik po mieście, Wągrowiec 2006).
Wyzwolenie Wągrowca spod okupacji hitlerowskiej przyszło 23 stycznia 1945 roku. Tego dnia rankiem do naszego miasta wjechało 12 czołgów z 220 Samodzielnej Gatczyńskiej Brygady Pancernej działającej jako grupa szybka w składzie 5 Armii Uderzeniowej I Frontu Białoruskiego.
